TRÊN ĐƯỜNG VỀ

Một ngày biếc thị thành ta rời bỏ
Quay về xem non nước giống dân Hời:
..................................
..................................
Đây, những Tháp gầy mòn vì mong đợi
Những đền xưa đổ nát dưới Thời Gian
Những sông vắng lê mình trong bóng tối
Những tượng Chàm lở lói rỉ rên than.

Đây, những cảnh ngàn sâu cây lả ngọn,
Muôn Ma Hời sờ soạng dắt nhau đi
Những rừng thẳm bóng chiều lan hỗn độn
Lừng hương đưa, rộn rã tiếng từ qui !

Đây, chiến địa nơi đôi bên giao trận
Muôn cô hồn tử sĩ hét gầm vang
Máu Chàm cuộn tháng ngày niềm oán hận,
Xương Chàm luôn rào rạt nỗi căm hờn.

Đây, những cảnh thái bình trong Chiêm Quốc
Những cô thôn vàng nhuộm nắng chiều tươi
Những Chiêm nữ nhẹ nhàng quay lại ấp
áo hồng nâu phủ phất xõa lời vui

Đây, điện các huy hoàng trong ánh nắng,
Những đền đài tuyệt mỹ dưới trời xanh
Đây, chiến thuyền nằm mơ trên sông lặng,
Bầy voi thiêng trầm mặc dạo bên thành.

Đây, trong ánh ngọc lưu ly mờ ảo
Vua quan Chiêm say đắm thịt da ngà,
Những Chiêm nữ mơ màng trong tiếng sáo,
Cùng nhịp nhàng uyển chuyển uốn mình hoa.

Những cảnh ấy Trên Đường Về ta đã gặp
Tháng ngày qua ám ảnh mãi không thôi
Và từ đấy lòng ta luôn tràn ngập
Nỗi buồn thương, nhớ tiếc giống dân Hời.

Những Sợi Tơ Lòng
Tôi không muốn đất trời xoay chuyển nữa
Với tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôi
Xuân đừng về ! Hè đừng gieo ánh lửa !
Thu thôi sang ! Đông thôi lại não lòng tôi !

Quả đất chuyển đây lòng tôi rung động
Nỗi sầu tư nhuần thấm cõi Hư Vô !
Tháng ngày qua, gạch Chàm đua nhau rụng
Tháp Chàm đua nhau đổ dưới trăng mờ !

Lửa hè đến ! Nỗi căm hờn vang dậy !
Gió thu sang thấu lạnh cả hồn thơ !
Chiều đông tàn, như mai xuân lộng lẫy
Chỉ nói thêm sầu khổ với ưu tư !

Tạo hóa hỡi ! Hãy trả tôi về Chiêm Quốc !
Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian !
Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt !
Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn !

Hãy cho tôi một tinh cầu giá lạnh,
Một vì sao trơ trọi cuối trời xa !
Để nơi ấy tháng ngày tôi lẩn tránh
Những ưu phiền, đau khổ với buồn lo .

Đêm Tàn

Ta cùng Nàng nhìn nhau không tiếng nói
Sợ lời than lay đổ cả đêm sâu,
Đôi hơi thở tìm nhau trong bóng tối\.
Đôi linh hồn chìm đắm bể U Sầu\.

"Chiêm nương ơi, cười lên đi em hỡi !
Cho lòng anh quên một phút buồn lo !
Nhìn chi em chân trời xa vòi vọi
Nhớ chi em sầu hận nước Chàm ta ?

Này, em trông một vì sao đang rụng
Hãy nghiêng mình mà tránh đi, nghe em !
Chắc có lẽ linh hồn ta lay động
Khi vội vàng trở lại nước non Chiêm".
Lời chưa dứt, bóng đêm đà vụt biến !
Tình chưa nồng, đã sắp phải phôi pha !
Tình trần gian vừng ô kia đã đến
Gỡ hồn Nàng ra khỏi mảnh hồn ta !

Mồ Không

Và xương khô, và sọ người, và thịt nát,
Và hơi âm rờn rợn của yêu tinh
Loài người đã mang đi qua mộ khác
Để lòng ta trống trải khí thiêng linh
Thôi vắng bặt từ nay bao giâu phút
Mà tiếng cười ghê rợn dậy vang mồ !
Mà hơi khóc rung dài dây gió lướt,
Mà lời than náo động cõi Hư Vô !
Hồn ma ơi ! Hồn ma ơi ! có nhớ
Nơi mi hằng chôn gửi hận Trần Gian ?
Nơi đã khô của mi bao máu đỏ,
Bao tủy nồng, nào trắng với xương tàn ?
Mi có biết rồi đây trong những buổi
Mà sao sa rung chuyển đáy mồ không,
Mà nắng chếch huyệt sâu um cỏ dại
Ta buồn thương, nhớ tiếc, với trông mong ?
Hồn ma ơi ! Trong những đêm u tối
Mi tung mây về chân trời vòi vọi
Hãy mau nghiêng cánh lại ở bên mồ
Phủ lòng ta say đắm chút hương mơ !

lời của mồ không

Ở đâu rồi người nhớ mong yêu tưởng
Mà phách hồn vẫn ôm ấp trong tay ?
Quá xa xôi phút giây chan chứa mộng !
Vỡ tan rồi ! cốc rượu ứa hơi say !
Nàng hỡi nàng ! trên tay ta là mộ trống
Trong lòng ta là huyệt bỏ, với trong hồn
Mà mồ không lạnh lùng sương giá đọng,
Toàn khổ đau, sầu não với lo buồn !
Hãy cho ta lúc vui trên tay khác
Một chút Thương an ủi tấm lòng đau
Như hồn ma, trong khi về mộ khác,
Còn đôi hồi dừng cánh viếng mồ sâu\.



Ngủ Trong Sao

Ta để xiêm lên mây, rồi nhẹ bước
Xuống dòng Ngân lòa chói ánh hào quang
Sao tán loạn đua bơi trên mặt nước,
Tiếng lao xao dội thấu đến cung Hằng
Rồi trần truồng, ta nằm trên điện ngọc,
Hai tay cuồng vơ níu áo muôn tiên
Đầu gối lên hàng Thất tinh vừa mọc
Hồn giạt trôi về đến nước non Chiêm
Ta gặp Nàng trên một vì sao nhỏ
Ta hôn Nàng trong bóng núi mây cao
Ta ôm Nàng trong những nguồn trăng đổ
Ta ghì Nàng trong những suối trăng sao
Nàng không nói, không cười, không than thở
Theo ta về sao Đẩu ở chân trời
Trên má ta lệ Nàng đâu bỗng nhỏ
Ôm má ta, Nàng sẽ bảo đôi lời\.
Nhưng mà trăng ! nhưng mà sao ! nhưng mà gió !
Ồn ào lên, tán loạn chạy quanh ta
Phút hỗn độn qua rồi\. Trời ! Đau khổ !
Bóng Chiêm nương dần khuất dưới sương sa\.
Đêm hôm nay ngồi đây trên bờ bể
Ta lặng đếm thử bao nhiêu thế kỷ
Đã trôi trong một phút vội vàng qua
Ta lắng nghe những thế giới bao la
Tụ họp lại trong lòng muôn hột cát,
Dòng tư tưởng lần trôi trong Lầm Lạc
Hồn say sưa vào khắp cõi Trời Mơ,
Ai kêu ta trong cùng thẳm Hư Vô ?
Ai réo gọi trong muôn sao, chới với ?
-- Nàng, nàng, nàng, thôi chính nàng đương mong đợi\.



Chiếc Sọ Người

Này chiếc sọ người kia, mi hỡi !
Dưới làn xương mỏng mảnh của đầu mi;
Mi nhớ gì, tưởng gì trong đêm tối ?
Mi trông mong ao ước những điều chi ?
Mi nhớ đến cảnh pháp trường ghê rợn
Sọ muôn người lần lượt đuổi nhau rơi ?
Hay mi nhớ những đêm mờ rùng rợn
Hồn mi bay trong đốm lửa ma trơi ?
Có tìm chăng, những chiều không tiếng gió,
Của người mi thi thể rữa tan rồi ?
Có tưởng lại mảnh hồn mi đau khổ
Đang lạc loài trong Cõi Chết xa xôi ?
Hỡi chiếc sọ, ta vô cùng rồ dại
Muốn giết ta trong sức mạnh tay ta !
Để những giọt máu đào còn đọng lại
Theo hồn ta, tuôn chảy những lời thơ .
Ta muốn cắn mi ra từng mảnh nhỏ !
Muốn điên cuồng nuốt cả khối xương khô !
Để nếm lại cả một thời xưa cũ
Cả một dòng năm tháng đã trôi xa !

Ðêm Xuân Sầu

trời xuân nắng cỏ cây rên xào xạc
bóng đêm hôm hoảng hốt mãi không thôi
gió xuân lạnh, ngàn sau thời ca hát
trăng xuân sầu, sao héo cũng thôi cười
trên đồi lạnh, tháp chàm sao ủ rũ
hay hận xưa muôn thuở vẫn chưa nguôi ?
hay lãnh đạm, Hời không về tháp cũ
hay xuân sang, Chiêm nữ chẳng vui cười
bên tháp vắng, còn người thi sĩ hỡi
sao không lên tiếng hát đi người ơi ?
mà buồn bã âu sầu trong đêm tối
người vẫn nằm há miệng đớp sao rơi ?



Ðiệu Nhạc Điên Cuồng

Hầu ran nóng , lửa hô`ng bừng cháy mắt
Máu nô`ng tươi lay vỡ cả thành tim
Ðâu điê.u nhạc điên cuô`ng ta khao khát
Chä?ng vang lên tràn ngâ.p suô'i träng êm ?
Ðêm mau đây , chiếc sọ dừa ứ huyết
Chiê'c xương khô rợn trä'ng khí tinh anh !
Và rót mau trong hô`n ta tê liê.t
Những nguồn mơ rồ dại , hỡi yêu tinh !
Ta sẽ nhịp khớp xương lên đỉnh sọ
Ta sẽ ca những giọng của Hô`n Ðiên
Ðể máu cạn , hồn tàn , tim tan vỡ
Ðể trôi đi ngày tháng nä.ng ưu phiền!
Ðể hưởng lâ'y mô.t giờ không tục lụy
Ðể uô'ng vào mô't phút chê't say sưa !
Nhạc trần gian khôn vui hô`n quạnh quẽ
Rượu trần gian gây nhớ vê't thương xưa .



Hồn trôi
Cô em ơi! đằng xa cây toả bóng,
Sao cô không ngồi đợi giấc mơ nồng?
Đến chi đây, cho thân cô rung động
Lớp hồn tôi êm rải khắp trời trong?
Đừng hát nữa! Tiếng cô trong trẻo quá
Khiến hồn tôi tê liệt khó bay cao,
Này, im đi, nhìn xem, trong kẽ lá,
Một mặt trời giả dáng một vì sao.
Ngoài xa xa, không, ngoài xa xa nữa,
Thấy không cô, ánh nắng kéo hồn tôi?
Đến những chốn êm đềm như hơi thở,
Nồng tươi như suối máu lúc ban mai.
Cô bảo: Hồn có hay không trở lại
Một khi trôi vào giữa giấc mơ cuồng?
- Có, cô ơi, hồn tôi rồi trở lại
Với lòng điên, ý chết, với tình thương.

Nắng mai
Bóng đêm tan trên đồng xanh vô tận
Nắng trời bay phấp phới bọc muôn cây
Chốn cao xa , trên trán giời không giới hạn
Làn tóc mây đùa rỡn bảo nhau bay .
Cả vũ trụ biến dần ra ánh sáng ,
Nước sông Linh hòa lẫn nắng trời mưa ,
Nắng trời tươi , tưng bừng bay tán mạn
Gợi lòng ta bao dấu vết xa xôi .
Ta vẫn thấy hồn ta buồn ủ rũ
Và cõi lòng dày đặt bóng đêm mờ
Vì , bạn ơi , trong bao tia nắng rỡ
Tia nào đâu rơi tự nước Chàm ta ?



Bóng tối

Cả cảnh vật trần gian cùng mờ xoá

Trong màu đen huyền bí. Ta bảo lòng

“Ngày mai đây muôn loài đều tan rã

Vũ trụ kia rồi biến ra Hư Không !”

Nhưng ai bảo đêm trần là cõi Chết ?

Này, muôn cây chắp nối điệu than dài

Này nghe chăng trong trời sâu mờ mịt

Tiếng muôn trùng rên rỉ giọng bi ai ?

Trong làng xa tiếng trẻ thơ kêu khóc

Đàn chó già nguyền rủa bóng đêm lan,

Và mõ làng não nùng reo lốc cốc,

Tựa đầu lâu reo dưới khớp xương tàn.

Cùng như thế nơi xa xăm trong cõi Chết,

Bao cô hồn vẫn sống tháng ngày qua,

Nước non Chàm chẳng bao giờ tiêu diệt,

Tháng ngày qua vẫn sống dưới đêm mờ

Ta hãy nghe trong mồ sâu lạnh lẽo,

Tiếng thịt người nảy nở tiếng xương rên,

Ta hãy nghe mơ màng trong cỏ héo,

Tiếng cô hồn lặng thở khí trời đêm !

Ta hãy nghe trong lòng bao đỉnh Tháp

Tiếng thở than lời oán trách cơ trời,

Ta hãy nghe trong gạnh Chàm rơi lác đác,

Tiếng máu Chàm ri rỉ chảy không thôi.

Lòng hỡi lòng ! Biết đâu là Âm giới ?

Biết nơi đâu cõi sống của muôn người ?

Trong U Minh hồn ta đương lạc lối

Trông tháng ngày, yên đẻ lệ sầu rơi !



Chiến tượng

Chim câm tiếng, nắng chiều không dám động,

Lá vàng kia sợ hãi cũng thôi rơi

Làn suối trắng nghẹn lời trong ngàn rộng

Bên hàng cây kinh khủng bặt hơi cười.

Trên thảm lá máu chim muông loang lổ,

Tiếng ai đi rung động cả ngàn sâu ?

Hay im lặng chuyển mình trên màu đỏ ?

Hay rừng xanh lăn nhẹ khối u sầu ?

Giữa ngàn rậm, muôn cây chen lá thẳm

Voi Chàm đi lẳng lặng, dáng uy linh

Cũng rung chuyển, dưới chân ngài, rừng núi thẳm.

Dưới chân ngài rên rỉ lá vàng, xanh

Ngài lặng đi mắt mờ sau màn lệ

Nỗi lo sầu mong nhớ quấn theo chân,

Trên lưng già, chiếc bánh không vắng vẻ ,

Phô tàn xanh tua đỏ ánh châu trong.

Bên sông vắng voi Chàm thôi cất bư­ớc

Để trôi theo sóng đến trời xa

Đến trời xa, nơi gió vàng tha thướt

Bên lâu đài lặng ngủ dưới sương mờ.

Đến trời xa, nơi chiều kia, chiến tư­ợng

Nặng nề đi theo tiếng trống thu không.

Lúc trong tối, cờ đào dần lặng rụng

Lúc sông chiều, phơn phớt áng sương hồng !

Nơi một sáng Đỗ Bàn vang tiếng hát

Muôn binh Chàm thắng trận giở quân về

Đàn chiến tượng , trong hương trầm man mác

Cùng oai hùng, lặng lẽ, nặng nề đi

Nơi, một sáng Đồ Bàn vang tiếng hát

muôn binh Chàm thắng trận giở quân về

Đàn chiến tượng, trong hương trầm man mác

Cùng oai hùng, lặng lẽ, nặng nề đi

Nơi, một tối, máu gào vang chiến địa

Nơi, loa vang, ngựa hí với đầu rơi

Bầy voi Chàm hung hăng như sóng bể

Hung hăng theo ánh lửa của dân Hời.

Nơi, ôi những nơi, từ xưa kia, rực rỡ

Những lâu đài, thành quách, với cung đền!

Nơi ngựa hí xương rền vang trong gió

Nơi vang lừng tiếng hát vạn dân chiêm!

Nh­ững cành ấy thoáng về bên chiến tượng

Khiến voi Chàm hồi hộp lặng nhìn ngây

Tiếng sông réo vang lừng trong nắng rụng

Mà tưởng như Dĩ vãng đến gần đây.

Ngài vội bư­ớc trong giòng sâu đón lấy

Những ngày xưa theo nước cuộn trôi về

Nhưng nước chảy, mơ tan, Ngài bổng thấy

Cả không gian nhuần đ­ượm vẻ sầu bi !

Chiến t­ượng bỗng gầm vang trong gió rét

Để dư âm rung chuyển cả ngàn xanh.

Trong không trung tưởng vừa vang tiếng sét

Và muôn tinh cầu toang vỡ dưới trời thanh.



Cõi ta

Ôi bát ngát mênh mông như Âm giới,

Đây cõi ta rộng rãi đến vô biên !

Nơi an táng khổ đau trong huyệt tối

Nơi sinh sôi, nẩy nở những mầm điên

Nhưng cũng là nơi ai ôi bé nhỏ,

Nơi khó dò, khó biết, khó suy tường,

Nơi, cùng nhau, trước khi về đáy mộ,

Xác hồ ta đã chia rẽ đôi đường.

Ta đứng trước cõi Ta khôn hiểu thấu

Như không sao hiểu được nghĩa thời Gian !

Mắt bừng nóng tự nhiên trào vụt máu

Hầu câm khô toang vỡ dưới lời than !

Ôi biết làm sao cho ta thoát khỏi

Ngoài cõi Ta ngập chìm trong bóng tối ?

Cho linh hồn vụt đến xứ Trăng Mây

Cho ta là không phải của ta đây

Mà sáp nhập vào tuổi tên cây cỏ !

Ôi ! Mơ Mộng dìm ta trong suối Khổ

Đám ma

Dưới hàng tre cao gieo làn bóng mảnh

Ánh đuốc mờ nhợt nhạt lạnh lùng soi

Chiếc hòm con êm đi trong sương lạnh

Người mẹ già nức nở lên đôi hồi.

Ta lặng lẽ nhìn muôn sao tự hỏi:

Mảnh hồn ta tiêu diệt tự bao giờ?

Mà trong chiếc hòm con kia u tối,

Có phải chăng thi thể của người ta ?

Văng vẳng nghe trong không giới bao la

Một vì sao êm gieo lời đáp lại !



Đầu mênh mang

Biết làm sao tìm ra thanh kiếm sắc

Để cắt phăng làn cổ của ta đi ?

Đã tràn trề, chứa chan bao tội ác

Đỉnh sọ này lưu lại để làm chi ?

Chực ngăn giùm đừng cho nguồn máu vọt

Khí tanh hôi ghê tởm cả muôn người !

Đừng nêu cao đầu lên cho những giọt

Não bùn nhơ lầy lụa cả hoa tươi.

Lắp cho ta lấy những thành sọ trắng

Một khối đầu bát ngát tựa không gian

Cho ta chứa lấy một trời im lặng

Cho ta mang lấy muôn vạn linh hồn

Cho ta đựng cả một bầu sao rụng

Cả một nguồn trăng sáng cả muôn hương

Cho sọ ta no nê bao ý mộng

Cho hả hê, ngây ngất rượu Đau Thương !



Đầu rơi

Tội ác còn chuyển rung bao thớ thịt

Tiếng gươm đưa thấu đến não cân ta,

Có phải chăng còn trào bao suối huyết.

Có phải chăng còn dội tiếng đầu sa ?

Loài người đến làm chi bên bãi chém,

Lấy máu đào tô thắm nét môi tươi ?

Hay tìm điệu nhạc vang trong lưỡi kiếm

Vụt ngang trên đỉnh sọ hãi hùng rơi ?

Trường chinh chiến đang còn, vòng tranh đấu

Vẫn tháng ngày dày xé xác muôn người,

Bày ra chỉ tấn trò đầy xương máu,

Trong pháp trường u uất khí tanh hôi ?

Hãy trả lại đầu lâu cho thi thể,

Và hãy chôn trong cùng đáy mồ sâu.

Đừng có để những đêm mờ vắng vẻ

Phải dội vàng tiếng khóc quỷ không đầu !



Đợi người Chiêm nữ

Tồi hôm nay chị Hằng nghiêm nghị quá

Dãy cây vàng đợi mộng, đứng im hơi

Không một mối trăng ngà rung muôn lá

Không một lần mây bạc vẫn chân trời.

Thành Đồ Bàn cũng thôi không nức nở

Trong sương mờ huyền ảo, lắng tai nghe

Từ một làng xa xôi bao tiếng mỏ

Tàn dần trong im Lặng của đồng quê

Bên cửa Tháp ngóng trông người Chiêm Nữ

Ta vẩn vơ nhìn không khí bâng khuâng:

Vài ngôi sao lẻ loi hồi hộp thở

Một đôi cành tơ liễu nhúng trong trăng!

Nàng không lại, và nàng không lại nữa

Cả thân ta dần tan trong hơi thở

Một đêm nay, lòng hỡi, biết bao sầu !

Kìa trời cao, tràn mãi chín từng cao

Hồn ta bay trong làn khói tỏa,

Chẳng biết rồi lưu lạc đàn nơi nao ?



Đừng lãng quên

Ôi rồ dại muôn người trên quả đất

Trí vô tư theo đuổi mộng ngông cuồng,

Ở trần gian,muốn thoát khói U Buồn,

Trong cõi sống, ưng ra vòng khổ sở,

Đua nhau cười, không đua nhau nức nở

Tháng ngày qua, theo đuổi ánh Vui Tươi

Ôi biết bao rồ dại của muôn người !

Họ muốn lấy Màn Quên che lấp cả

Cả Đau Thương, cả Dĩ Văng xa xôi !

Hỡi muôn người, hãy xa dòng Quên Lãng

Để sầu, lo, buồn, giận đắm say lòng

Cứ ỵêu thương, cứ nhớ tiếc, mơ mòng !

Những cảnh cũ không bao giờ còn nữa

Cho đến lúc hồn ta trong hơi thở

Vẫn yên vui vẻ cõi chết xa xôi !

Vì U Buồn là những đoá hoa tươi

Và đau khổ là chiến công rực rỡ

Quên sao được ! hỡi loài người ngu dại

Quả tim ta là một khối U Buồn

Mạch máu ta là những mối Đau Thương

Mà quả đất là khối sầu vô hạn

Mà mỗi người là một lời ta thân

Của Hóa Công reo rắc xuồng trần ai !

Cứ khóc đi những cảnh cũ xa xôi !

Cho hồn ta rộng lan vào Dĩ Vãng,

Cứ than đi những ngày vui có hạn,

Cho thân ta tan với hạt châu rơi !



Hồn trôi

Cô em ơi ! đằng xa cô toả bóng

Sao cô không ngồi đợi giấc mơ nồng ?

Đền chi đây, cho thân cô rung động

Lớp hồn tôi êm rải khắp trời trong ?

Đừng hát nữa ! Tiếng cô trong trẻo quá

Khiến hồn tôi tê liệt khó bay cao,

Này. im đi, nhìn xem trong kẽ lá,

Một mặt trời giả dạng một vì sao.

Ngoài xa xa, không, ngoài xa xa nữa,

Thấy không cô, ánh nắng kéo hồn tôi ?

Đến những chốn êm đềm như hơi thở,

Nồng tươi như suối máu lúc ban mai.

Cô bảo: Hồn có hay không trở lại

Một khi trôi vào giữa giấc mơ cuồng ?

Cô, cô ơi, hồn tôi rồi trở lại

Với lòng điên, ý chết, với tình thương.

Máu xương

Ta không muốn đợi ngày hơi thở tắt

Cánh Thời Gian bay chậm quá, người ơi !

Ngày cứ xuân, tuỷ cứ nóng, máu cứ tươi,

Biển Trần Gian. thuyền hồn không gặp bến,

Mà sầu não khổ đau nào ngớt đến !

Hãy tìm cho một nấm mộ hoang tàn,

Đào đất lên, cậy cả nắp hòm săng,

Hãy chôn chặt thân ta vào chốn ấy

Ta sẽ uống máu lan cùng tủy chảy

Ta sẽ nhai thịt nát với xương khô

Lấy hơi ma nuôi sống tấm hồn mơ

Luyện âm khí chuyển rung bao mạch máu.

Ngươi khóc lóc, thở than, ngươi run sợ ?

Có gì đâu cuồng dại, hỡi ngươi ơi ?

Ai ? Trần gian không uống máu đào tươi ?

Không hút tận tủy xương bao kẻ khác ?

Trong tiếng cười, trong câu ca. trong điêụ hát,

Trong những đêm đầy thịt, sáng nư mơ.

Có hay chăng, ngươi hỡi, với xương khô,

Với máu đỏ, tuỷ nóng, mờ sắc rượu ?



Mơ trăng

Mây chắp lụa dài vây núi biếc

Sương xây mồ bạc dấu trăng vàng

Thuyền ai dỡn nước sông Ngân ấy

Mà để sao sa xuống cõi trần,

Ai đổi đầu lâu trong nấm mộ

Tiếng khua vang rạn khắp đầu ta ?

Có ai rên rỉ ngoài thôn lạnh

Như tiếng xương người rên rỉ khô ?

Mơ rồi ! Mơ rồi ! Ta mơ rồi !

Xạc xào chỉ có lá vàng rơi

Quanh mình bóng tối mênh mang cả

Thấp thoáng đôi hồi lửa đóm soi



Mộng

Ta vừa thấy bóng Nàng trên cỏ biếc

Suối tóc dài em chảy giữa giòng trăng

Ta vừa nghe giọng sầu bi tha thiết

Của chiêm nương gờn gợn sóng cung Hằng.

Mộng tàn rồi ! Bóng người Chiêm nữ ấy

Biết tìm đâu, lòng hỡi, dưới trăng ngà !

Trên trời cao giòng Ngàn kia lặng chảy

Thấy cùng chăng tha thiết bóng xiêm qua ?

Ta lặng lẽ nhìn ra ngoài cửa Tháp

Cả đêm nay vì sao buồn man mác !

Ngàn lau vàng hoa trắng ngập bao la

Vẳng đâu đây, rùng rợn dưới trăng mờ

Tiếng xương người mạnh va sườn quách gỗ

Rùng rợn như... tiếng vỡ sọ dừa ta !



Những nấm mồ

Hãy chôn sâu nụ cười trên môi thắm

Hãy giết đi lời hát đáy hầu ngươi

Đừng tìm nữa, của hoa tươi, sắc thắm

Của muôn chim, trong ngọc bạn lòng ơi !



Vì mỗi phút vui tuổi thêm nhắc tới.

Những điên cuồng chôn tận đáy hồn mơ

Nhưng sầu muộn trong thành tim u tối

Trong mắt buồn, hình ảnh buổi ngây thơ



Cả Dĩ Vãng là chuỗi mồ vô tận

Cả Tương Lai là chuỗi huyệt chưa thành.

Và Hiện Tại, biết cùng chăng hỡi bạn,

Cùng đương chôn lặng lẽ chuỗi ngày xanh !



Trong nắng hè lá tươi đà đổi sắc

Dệt mùa thu sắp đến. Tựa đời ta

Chuỗi ngày xanh hùa theo nhau phai nhạt.

Dệt tấm màn quàng liệm tâm hồn ta !



Sông linh

Dưới trời huyết, tháp Chàm buồn tư lự,

Khói lam chiều nũng nịu lướt ngàn xanh,

Bên đồi loáng ánh tà dương rực rơ,

Quằn quại trôi giòng máu thắm sông Linh

Trong gió rét, tiếng huyết kêu rạo rực

Như cô hồn rạo rực bãi tha ma,

Khi ồ ạt như muôn năm không dứt,

Ồ ạt trôi nguồn máu chiến trường xa.

Khi hốt hoảng, muôn cô hồn rảo bước

Khi lâm ly, Hời khóc giữa đêm sâu,

Khi nhẹ nhàng, chiều thu kia tha thướt

Gió vàng êm ru lá dưới mây sầu.

Thi nhân sầu, nhìn theo giòng huyết cuốn

Tâm hồn trôi theo giải máu bơ vơ

Người vẳng nghe, trong thành tim cuồn cuộn

Máu dân Chàm lôi mạnh đống xương khô.



Ta

Sao ở đâu mọc lên trong đáy giếng

Lạnh như hồn u tối vạn yêu ma?

Hồn của ai trú ẩn ở đầu ta ?

Ý của ai trào lên trong đáy óc,

Để bay đi theo tiếng cười, điệu khóc?

Biết làm sao giữ mãi được ta đây?

Thịt cứ chiều theo thú dục chua cay !

Máu cứ nhảy theo nhịp cuồng kẻ khác !

Mắt theo rõi tinh hoa bao màu sắc !

Đau đớn thay cho đến cả linh hồn

Cứ bay tìm Chán nản với U Buồn

Để đỉnh sọ trơ vơ tràn ý thịt !

mà phải đâu đã đến ngày tiêu diệt!

Ai bảo gùm: Ta có có Ta không?



Thu

Chao ôi ! thu đã tới rồi sao ?

Thu trước vừa qua mới độ nào !

Mới độ nào đây, hoa rạn vỡ

Nắng hồng choàng ấp dãy bàng cao.

Cũng mới độ nào trong gió lộng

Nền lau bừng sáng núi lau xanh,

Bướm vàng nhè nhẹ bay ngang bóng

Những khóm tre cao rủ trước thành.

Thu đến đây ! Chử. mới nói răng ?

Chử đây, buồn giận biết bao ngăn ?

Tìm cho những cánh hoa đang rụng

Tôi kiếm trong hoa chút sắc tàn !

Tìm cho những nét thơ xanh cũ

Trong những tờ thơ lá võ vàng !

Ai nỡ tìm môi người quả phụ

Sắc màu hầu nhạt cả tình xuân ?

Trời ơi ! Chán Nản đương vây phủ

Ý tưởng hồn tôi giữa cõi Tang !



Tiếng trống

Trống cầm canh đâu đây gieo nặng trĩu

Trong tha ma dày đặc khí u buồn

Và vô tình, lay động những linh hồn.

Bỗng, vội vàng trong bao mồ lạnh lẽo

Liên miên giăng dưới ánh mờ trăng yểu

Những bóng người vùn vụt đuổi bay ra !

Sao thôi rụng. Lá vàng trăng biếng giải

Giòng Linh Giang nước mờ không dám chảy

Các cô hồn lặng ngắm cõi Hư Vô

Rồi đua nhau trở lại trong trăm mồ

Để kinh khủng Trần Gian niềm sợ hãi.



Tiết trinh

Nền giấy trắng như xương trong bãi chém

Bỗng run lên kinh hãi, dưới tay điên.

Tiếng bút đưa rợn mình như tiếng kiếm.

Nạo những thành sọ trắng của ma thiêng.

Và hồn, máu, óc. tim. trung suối mực.

Đua nhau trào lên giấy khúc buồn thương,

Như không gian lùa vào ta chẳng dứt,

Những hương mơ say đắm mộng ngông cuồng.

Có ai không nắm giùm tay ta lại !

Hay bẻ giùm cán bút của ta đi

Lời thơ ta đầy những điệu sầu bi,

Đầy hơi thịt, ý ma, cùng sắc chết.

Nỡ nào hung tàn ghi dấu vết.

Trên Hư Vô muôn nghĩa với muôn tên.

Của làn giấy ấp đầy hơi Trinh Tiết?

Như trinh nữ ngàn năm không dấu vết.



Trăng điên

Khoan đã em ! Nép mình vào bóng lá,

Riết lấy anh cho chặt kẻo hồn bay.

Ô kìa nhìn, em ơi, trăng lả tả,

Rơi trên đầu chưa bạc những hàng cây !

Kẻo giùm anh đi, em, hai vạt áo.

Kìa bóng đêm kinh khủng chạy vào ta.

Nhạc đầu vang ? Không, không, hai tiếng sáo,

Đang đuổi nhau như đuổi những hồn ma.

Thôi hết rồi, bây giời đầy ánh sáng,

Đã tràn lan, hể hả, chảy mênh mang !

À cũng còn vài vũng đêm u ám

Đang điên cuồng dãy dụa giữa vùng trăng.

Mà mảnh trăng cũng điên rồi em ạ

Bỗng dưng sao rơi xuống đáy hố sâu ?

Chớ nói cười, hãy lắng nghe xem đã

Có rơi chăng trong đáy của hồn đau !



Xuân

Tôi có chờ đâu, có đợi đâu
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu ?
- Với tôi, tất cả như vô nghĩa
Tất cả không ngoài nghĩa khổ đau !

Ai đâu trở lại mùa thu trước
Nhặt lấy cho tôi những lá vàng ?
Với của hoa tươi, muôn cánh rã,
Về đây đem chắn nẻo xuân sang !

Ai biết hồn tôi say mộng ảo
Ý thu góp lại cản tình xuân ?
Có một người nghèo không biết tết
Mang lì chiếc áo độ thu tàn !

Có đứa trẻ thơ không biết khóc
Vô tình bỗng nổi tiếng cười ran !

Chao ôi ! mong nhớ ! Ôi mong nhớ !
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn.



Xuân Về

Pháo đã nổ đưa xuân về vang động

Vườn đầy hoa ríu rít tiếng chim trong

Cỏ non biếc, giãi mình chờ nắng rụng

Bên lau già, theo gió uốn lưng cong



Đôi bướm lượn. cánh vương làn sương mỏng

Chập chờn bay đem phấn điểm muôn hoa.

Cất tiếng hát ngây thơ trên cỏ rộng,

Đàn chim khuyên đua nhặt ánh dương sa.



Hàng dừa cao say sưa ôm bóng ngủ

Vài quả xanh khảm bạc hớ hênh phô,

Xoan vươn cành khều mặt trời rực rỡ,

Bên bóng râm lơi lả nhẹ nhàng đu.



Đây tà áo chuối non bay phấp phới

Phơi màu xanh lấp loáng dưới sương mai

Đây, pháo đỏ lập lòe trong nắng chói

Đây hoa đào mỉm miệng đón xuân tươi.



Như­ng lòng ơi sao không lên tiếng hát

Nhớ làm chi cảnh cũ những nghìn x­ưa

Lòng hỡi lòng ! Kìa trời xuân bát ngát

Muôn sắc màu rạng rỡ dưới hương đưa



Hãy bảo ta: cành hoa đào mơn mởn

Khòng phải là khối máu của dân Chàm

Cành cây thắm nghiêng mình trong nắng sớm

Không phải là hài cốt vạn quân Chiêm !



Quả dừa xanh không phải đầu chiền sĩ,

Xác pháo rơi không phải thịt muôn ngư­ời.

Hãy bảo ta: trời xuân luôn vui vẻ

Và bảo ta: muôn vật đợi ta cười.



Ta nhữ­ng muốn vui cười, ta những muốn

Dẹp sầu tư, ca hát đón xuân tươi



Như­ng, than ôi, xuân về trong nắng sớm

Mà lòng ta, đông lạnh giá băng thôi !



Xương khô

Chiều hôm nay, bỗng nhiên ta lạc bước

Vào nơi đây, thế giới vạn cô hồn.

Hơi người chết toả đầy trong gió lướt,

Tiếng máu kêu rung chuyển cỏ xanh non.



Trên một nấm mộ tàn ta nhặt được

Khớp xương ma trắng tựa não cân người,

Tủy đã cạn, nhưng vẫn đầm hơi ướt,

Máu tuy khô, còn đượm khí tanh hôi.



Phải hay chăng đêm qua khi thuyền mộng

Của Nàng Trăng vào đến bên mây xa

Một cô hồn về đây, theo gió lộng ,

Trên mộ tàn, tìm lại dấu ngày qua?



Rồi giữa cảnh sương mờ, sao nhỏ lệ

Tiếng mõ vang náo động những thương vong,

Trống cầm canh xa vang nơi cõi thế,

Hồn yêu tinh chợt thấy động tơ lòng?

Rồi lấy ra một khớp xương rợn trắng

Nút bao giòng huyết đậm khí tanh hôi

Tìm những "miếng trần gian" trong tủy cạn.

Rồi say sưa, vang cất tiếng reo c­ười



Tiếng gà bỗng từ đâu vang dội lại

Hồn yêu tinh sực tỉnh giấc mơ nồng

Và vội vã trở về mồ u tối

Quên làn xương trong cỏ đắm sương trong.



Hỡi yêu tinh (mà dấu trăng còn tỏ rõ

Trên nền xương, mà chân dẫm chửa phai mờ

trên nấm mộ) mau vang lời nức nở !

Ta chờ ngươi trong những buổi đem mơ !



Ta muốn thấy mi kêu gào, mi than thở.

Ta muốn ngạc mi khóc lóc, mi van lơn !

Ta muốn trông, từ mắt mi, màu đỏ,

Từ đầu mi, não trắng, rủ nhau tuôn !



Hãy về đây ! Về bên ta mi hỡi !

Đem cho ta những phút rợn kinh hồn,

Những phút mộng điên cuồng, mơ dữ dội !

Ta sẽ vui giao ta khớp xương tàn.

Xương vỡ máu trào

Hỡi những hồ yêu tinh trong bóng tối,

Những thương vong uổng tử đáy mồ sâu

Hãy hiện lên trong lời ta truyền gọi

Đem cho ta, bay hỡi chiếc đầu lâu.

Ta sẽ áp sọ dừa vào ngực nóng,

Truyền những nguồn sinh khí của thân ta,

Và sẽ đắm khối xương trong bể sóng

Của nhãn quang, bừng sáng, lửa châu sa.

Ta sẽ cắn lưỡi ta cho giỏ huyết

Phun lên nền xương trắng rợn hơi ma.

Để thức tỉnh bao giác quan tê liệt,

Sẽ truyền cho sức điện của hồn ta

Sọ dừa ơi ! Hãy nghe ta truyền phán,

Hỷa ngả nghiêng, lăn lộn, hãy kêu gào

Hãy rít lên những điệu xương vỡ rạn,

Hãy buông ra những tiếng máu sôi trào !

Hãy quay cuồng, múa may, trong gió lốc

Hãy cười những điệu cười như tiếng khóc,

Hãy hét vang, rung động đến mây cao

Cho hồ ta đỡ được phút u sầu

Cũng quay cuồng, múa may và nghiêng ngả

Cúng cười thét, khóc gào vang núi cả

Dưới búng hồn, họng máu của hơi Điên.

Ngày nay, đọc Điêu tàn, chúng ta cảm ơn rất nhiều nhà thơ Chế Lan Viên, nhưng ở một bình diện khác, tôi còn muốn cảm ơn thế giới nghệ thuật còn lại của Champa: Chính thế giới này không chỉ là chất liệu cho cảm hứng thi ca một thời mà nó còn là toàn bộ thần thái buồn bã ảo nảo và đau đớn cùng cực của Điêu tàn của Chế Lan Viên nói riêng và của trường thơ Loạn Bình Định nói chung. Chính nó đã làm nên khí chất, sắc thơ và tình điệu thẩm mỹ cho trường phái thơ nổi tiếng này, và cũng từ đấy ghi lại một dấu son khó phai trong lịch sử thi ca Việt Nam hiện đại.

Chế lan viên đã xuất hiện đột nghột trên diễn đàn thi văn một trường phái mới.Trường phái Kinh dị ,không phải chỉ vì lúc đó Ông viết điêu tàn từ tuổi 15 mà chủ yếu vì giọng thơ buồn sầu nảo mang màu sắc huyền bí kỳ lạ.Chế Lan Viên đi ngược thời gian, bằng tưởng tượng,bằng những đổ nát của thời gian đã phục dựng một thế giới chỉ còn là dĩ vãng trong ký ức với những dự cảm hãi hùng khác thường của lịch sử champa.Nơi mà từ đó người champa mất nước tìm thấy lại được những dấu vết huy hoàng rực rỡ của một dân tộc mạnh mẽ vào loại bậc nhất của Đông Nam Á, nhưng ngày nay chỉ còn trong cổ sử và huyền thoại: dân tộc Champa.

Đây, điện các huy hoàng trong ánh nắng
Những đền đài tuyệt mỹ dưới trời xanh
Đây, chiến thuyền nằm mơ trên sông lặng
Bầy voi thiêng trầm mặc dạo bên thành (Trên đường về)

Nhưng đấy chỉ là ánh hào quang của một giấc mơ hư ảo thuộc về dĩ vãng.Nó thoáng hiện và không băng bó được vết thương lòng cho những người con champa. Mà dường như còn khơi sâu thêm cho nỗi đau hiện tại:

Vẻ rực rỡ đã tàn bao năm trước
Bao năm sau còn dội tiếng kêu thương

Chế Lan Viên sống trong một không gian tràn ngập sắc buồn gợi cảm. Sự diệt vong của một dân tộc champa đã dễ dàng đập mạnh vào tình cảm và trí tưởng tượng của một người trai trẻ yêu nước. Lại thêm những chứng tích còn đó, những cổ tháp sừng sững nhưng trơ vơ, lạc lõng giữa ruộng đồng núi non khô khốc của miền Trung nắng cháy, những huyền sử gợi cảm xa xôi về Chế Bồng Nga, nàng Mỵ Ê, thành Đồ Bàn cứ trôi về đã khiến nhà thơ tuổi trẻ lịm đi trong niềm u uất, trầm cảm tuyệt vọng :

Cả dĩ vãng là chuỗi mồ vô tận
Cả tương lai là chuỗi huyệt chưa thànhCũng đương chôn lặng lẽ những ngày xanh(Những nấm mồ)

nhà thơ họ Chế chỉ thấy những vang vọng của lịch sử kia một thế giới“Điêu tàn”. Đó là một cõi âm giới với xương sọ đầu lâu, với mồ không huyệt lạnh. với tha ma pháp trường. Đó là một dòng sông Linh hư ảo được dựng lên dưới tà dương nắng xế hay trong đêm mờ sương tàn lạnh, với những hồn ma vất vưởng, với những thành quách đổ nát trong một màu sắc tàn lụi kinh dị.Điêu tàn của Chế Lan Viên vì thế là một thế giới hư linh, ma quái chìm đắm trong bóng tối cô đơn lạnh lẽo với những cơn mê sảng của một tâm hồn vong quốc:

Đây, những tháp gầy mòn vì mong đợi
Những đền xưa đổ nát dưới thời gian
Những sông vắng lê mình trong bóng tối
Những tượng Chàm lở lói rỉ rên than

Đây những cảnh ngàn sâu cây lả ngọn
Muôn ma Hời sờ soạng dắt nhau đi
Những rừng thẳm bóng chiều lan hỗn độn
Lừng lửng đưa nơi rộn rã tiếng từ quy

Đây chiến địa đôi bên giao trận
Muôn cộ hồn tử sĩ thét gầm vang
Máu Chàm cuộn tháng ngày niềm uất hận
Xương Chàm tuôn rào rạo nỗi căm hờn (Trên đường về)

Với một lòng tin đau đớn, ông dựng lên một thế giới hoang tưởng hư thật, mà ông tin là nó có thật. Rồi ông bị hút theo xác tín siêu hình đó. Nhưng sau đó, xác tín bị đánh vỡ, lúc ấy ông trở nên cô đơn và câm đặng.Vì thế Chế kêu lên hốt hoảng, một tiếng kêu khắc khoải về việc nỗi đau bi biến chất, về việc mất lòng tin và chỉ còn lại sư cô đơn. Và ông tự ngụy tạo cho mình những âm vọng từ một thế giới khác để trò chuyện:

Ai kêu ta trong cùng thẳm hư vô
Ai réo gọi giữa muôn sao chới với

Đó thực sự là một tiếng kêu hốt hoảng mà sâu thẳm, một tiếng gọi khắc khoải về nỗi cô đơn của con người trong xã hội nô lệ. Thực ra đó là cách nhà thơ cố tạo ra một ngăn cách giả định giữa nhà thơ và cuộc đời. Cho nên khi cuộc đời "tất cả không ngoài nghĩa khổ đau" thì tin vui mùa xuân đưa đến chỉ còn là một sự mỉa mai đau đớn:

Tôi có chờ đâu có đợi đâu
Đem chi xuân lại gợi thêm sầu ?Với tôi tất cả như vô nghĩaTất cả không ngoài nghĩa khổ đau(Xuân)

Chỉ có mùa thu là thật, cũng như chỉ có nỗi đau là thật, nhưng với thu ấy, cũng chỉ có một bóng người đi - về, đi tới đâu không biết, và về ở nơi không bao giờ tới và mong ước:

Ô hay tôi lại nhớ thu rồi
Mùa thu rớm máu rơi từng chút
Trong lá bàng thu đỏ rực trời
Đường về thu trước xa lăm lắm
Mà kẻ đi về chỉ một tôi

Người con trai mạnh mẽ và say đắm "chỉ một tôi" ấy không tìm thấy cho mình một khoảng lặng thanh thản giữa ngày để mơ mộng và yêu thương. Nhìn vào đâu cũng thấy chất ngất những tháp buồn chơ vơ. Tâm cảm con người cứ tràn ngập sắc úa quá vãng và siêu hình. Trong khoảng giữa năm, mùa nào cũng là "địa ngục".Ở mùa xuân thì nhớ mùa thu, ở mùa thu hiện tại thì chập chờn nhớ mùa thu quá khứ. Còn trong khoảng giữa ngày - buổi trưa, với lòng nhà thơ chỉ là một miền đất siêu trần thế:

Trưa lên trời. Và xanh thẳm bầu trời
Bỗng mê ly, nằm thấy trắng mây trôi(Trưa đơn giản)

Hay ngay trong buổi đẩu ngày xán lạn, ta vẫn thấy Chế mặc tưởng u uất:

Đây muôn vật chìm sâu trong yên lặng
Mà lòng ta thổn thức mãi không thôi
Hay người khóc vì tháp Chàm quạnh vắng
Hay khóc vì xuân đến gạch Chàm rơi ?
(Bình Định, 9h sáng ngày 25-12-1936)Chỉ có buổi tối, nơi bóng đêm ngự trị, nhà thơ mới được sinh tồn vì ở đó, những linh hồn "điêu tàn" bị khánh kiệt lòng tin mới biết cảm thông và gặp được nhà thơ:

Này, em trông một vì sao đang rụng
Hãy nghiêng mình mà tránh đi nghe em
Chắc có lẽ lính hồn ta lay động
Khi vội vàng trở lại nước non Chiêm (Đêm tàn)

Chế Lan Viên nhức nhối một nỗi đau trí tuệ sâu sắc. Đó là cơn vật vã của suy tưởng chiêm nghiệm về xác tín, về niềm tin, về sự tồn tại của con người trên mặt đất, và về cái Tôi bị vong thân giữa đời. Bởi thế cách tìm kiếm phục sinh của Chế thật khác với bao nhà thơ khác …Những thánh đường, tháp cổ, những thiên thần vũ nữ đang nhảy những điệu luân vũ trần thế đầy gợi cảm hoan lạc trên đá hay những nét trầm tư của những con voi đá canh giữ vòm trời tinh tú của nền nghệ thuật kỳ diệu Chăm-pa đã không được ông chú ý. Ông chỉ khắc sâu nỗi "điêu tàn" đang có của nó để phục sinh những tâm hồn bị vong nô:

Ai tưởng đến tháp Chàm kia trơ trọi
Tháng ngày luôn rộng cửa đợi ma Hời
Ai nhìn đến làn thương rêu lở lói
Trên thịt hồng nứt nẻ gạch Chàm tươi (Thu về)

Điêu tàn vì thế phần nào có thể làm cho một số người biết suy nghĩ và nhớ lại thân phận đích thực của mình cùng những bài học lịch sử đầu lòng của một dân tộc chưa bao giờ chịu làm nô lệ.
nguồn: champanews.com